مهدی دهقان
مهدی دهقان، محقق و کارشناس امور فرهنگی آذربایجان غربی با اشاره به اینکه محصولات صنایع‌دستی که در ایران تولید می‌شوند کمتر راهی به سوی بازارهای جهانی پیدا می‌کنند در یاداشت پیش رو معتقد است که افراد شاغل در این حوزه با نحوه بازاریابی اطلاعاتی ندارند، عدم آموزش زبان و تعیین قیمت، نبود بازاریابی مناسب و عدم توسعه گردشگری از موانع پیشرفت این صنعت در ایران هستند.
فروش تولیدات صنایع‌دستی به‌عنوان سوغات یا بازدید از موزه‌های صنایع‌دستی می‌تواند منبع مهمی برای درآمدزایی باشد که ژاپن در سال ۱۹۷۴ به اهمیت این موضوع پی برد و یک سری مقررات در این زمینه برای تولید و توزیع صنایع‌دستی تصویب کرد که می‌تواند الگوی خوبی باشد و در برخی از مواد قانون مربوطه تولیدات سنتی، تکنیک‌ها، مواد اولیه و پرسنلی که در کارگاه به کار گرفته می‌شود و موضوعاتی مانند تامین منابع هنری از منطقه خود هم گنجانده شده است.
عنوان استاد و حمایت مالی از کسانی که براساس ضوابط تأسیس، فعالیت می‌کنند در یکی دیگر از ماده‌های این قوانین ارائه شده است، سپس در سال ۱۹۷۵ انجمن صنایع دستی توسط وزارت اقتصاد ژاپن تأسیس شد.
این انجمن در سال ۱۹۷۹ یک فروشگاه در توکیو افتتاح کرد و ۱۳۰ فروشنده در این فروشگاه داشت که کار دسته‌بندی‌های مختلف محصولات صنایع‌دستی در آنجا انجام می‌شد و این انجمن همچنین نظرات مشتریان را جمع‌آوری و نتایج آن را در اختیار استادان قرار می‌داد که تاثیر مهمی در جلب رضایت مشتریان داشت همچنین هنرمندان صنایع‌دستی ژاپن با شرکت در نمایشگاه‌ها باعث ترویج فرهنگ این کشور می‌شدند.
این اقدامات تا حدی موثر بود که ژاپن سهم ۳ درصدی در صادرات صنایع‌دستی جهان را دارد و در فاصله بین ۲۰۱۰-۲۰۱۱ حدود ۵۳ میلیون و ۲۶۰ هزار دلار از بخش صنایع‌دستی درآمد داشت که نسبت به سال قبل آن ۲۵.۸۲ درصد رشد داشته است.
نمونه‌های دیگری نیز از پروژه‌های موفق تولید و فروش صنایع‌دستی در جهان وجود دارد، به عنوان مثال، در مجارستان در سال ۱۹۹۱ بنیاد فورد و در آمریکا برنامه‌هایی در زمینه ATA توسط بنیاد توسعه بین‌المللی آژانس (USAID) ارائه شده که هدف اصلی این پروژه‌ها ارائه مدیریت بازرگانی و پشتیبانی محصول از تولیدکنندگان صنایع‌دستی همچنین ارائه آموزش در مورد روش‌های توسعه و بازاریابی صنایع‌دستی به بازارهای ایالات متحده توسط این بنیاد بوده موجب افزایش صادرات صنایع‌دستی شده است.
در طول این پروژه ۱۶۳ محصول جدید صنایع دستی و هشت محصول بین‌المللی توسعه یافت و در نمایشگاه‌ها به نمایش گذاشته و فروخته شد و در پایان این پروژه، کل فروش به ۱.۱ میلیارد دلار رسید و ۲۳۳ نفر به مدت ۱۰ سال مشغول به کار شدند، باز هم در همان کشور با طرحی به تولیدکنندگان صنایع‌دستی ساکن در مناطق روستایی آموزش رایگان داده می‌شود.
محصولات صنایع‌دستی که در ایران تولید می‌شوند کمتر راهی به سوی بازارهای جهانی پیدا می‌کنند چرا که افراد شاغل در این حوزه با نحوه بازاریابی اطلاعاتی ندارند یا به عنوان یک سرگرمی به تولید صنایع‌دستی خود ادامه می‌دهند.
همچنین عدم آموزش زبان، تعیین قیمت، بازاریابی و توسعه گردشگری از موانع پیشرفت این صنعت در ایران است به طوری که تورگردانان و راهنمایان حرفه‌ای گردشگری نیز اطلاعاتی در مورد صنایع‌دستی ملی دارند که در این راستا باید راهنمایان گردشگری اطلاعاتی در این حوزه کسب کرده و در اختیار مسافران قرار دهند و نیز تبلیغات در این زمینه انجام شود و از طرفی تولیدکنندگان صنایع‌دستی در کشور ما باید سازماندهی و حمایت شوند تا به تجارت انبوه بپردازند، برای این منظور ضروری است که اتاق‌های بازرگانی نیز در این زمینه از تولیدکنندگان حمایت کنند.
با تخصیص منابع و حمایت از دانشگاه‌ها و وزارت آموزش و پرورش برای برگزاری دوره‌های آموزشی حتی در مناطق دوردست و محروم کشور هم می‌توان در آمد ارزی کسب کرد.
