یکی از چالش‌های تربیتی والدین، نحوه گفتن “نه” یا دستور دادن به کودک است. اگر این کار با روش نادرست انجام شود، ممکن است باعث لجبازی، اضطراب یا کاهش اعتماد به نفس کودک شود. اما اگر والدین مهارت لازم در امر و نهی مثبت و محترمانه را داشته باشند، نه‌تنها کودک بهتر می‌پذیرد، بلکه اصول رفتاری سالم‌تری در او شکل می‌گیرد.
⚖️ تفاوت بین «اقتدار» و «تحکم»
-
اقتدار مثبت: والد با احترام، قاطعیت و توضیح دادن قوانین را اجرا می‌کند.
-
تحکم منفی: والد بدون توضیح و با تهدید یا فریاد کودک را مجبور به اطاعت می‌کند.
✅ اصول صحیح در امر و نهی به کودک:
-
با آرامش و لحن قاطع صحبت کنید
نه با التماس و نه با خشونت. قاطعانه اما مهربان بگویید که چه انتظاری دارید. -
کلمات مثبت استفاده کنید
به جای «نپر!» بگویید: «آرام بنشین لطفاً»، یا به جای «جیغ نزن» بگویید: «آروم‌تر صحبت کن عزیزم.» -
دلیل بیاورید، اما کوتاه
کودک نیاز دارد بداند چرا کاری را باید یا نباید انجام دهد. مثلاً: «نمی‌تونی الان بستنی بخوری چون وقت شامه.» -
گزینه بدهید، نه دستور مطلق
مثلاً بگویید: «می‌خوای اول دندونات رو مسواک بزنی یا اول لباس‌هات رو عوض کنی؟» این کار حس کنترل را به کودک می‌دهد. -
الگوی رفتار باشید
اگر می‌خواهید فرزندتان با ادب حرف بزند، شما هم با ادب با او صحبت کنید. -
پایداری داشته باشید
اگر “نه” گفتید، پافشاری کنید. تسلیم شدن در برابر گریه یا اصرار کودک، باعث تکرار رفتار می‌شود. -
رفتار درست را تقویت کنید
هر وقت کودک به خوبی به امر شما گوش داد، او را تحسین یا تشویق کنید: «آفرین که گوش دادی، خیلی خوشحال شدم.»
⛔ اشتباهات رایج در امر و نهی:
-
زیاد «نه» گفتن بدون دلیل
-
فریاد زدن یا تهدید کردن
-
بی‌توجهی به احساسات کودک
-
تناقض در تصمیم‌گیری (امروز ممنوع، فردا آزاد)
🎯 جمع‌بندی:
امر و نهی به کودک باید همراه با احترام، منطق و ثبات باشد. کودکان نیاز به راهنمایی دارند، اما شیوه بیان این راهنمایی مهم‌تر از خود آن است. هر “نه” را می‌توان طوری گفت که هم شنیده شود و هم رابطه والد و فرزند آسیب نبیند.
