دکتر جلیل آهنگرنژاد
دکتر جلیل آهنگرنژاد صاحبنظر حوزه فرهنگ و رسانه و مدیرمسؤول هفته نامه صدای آزادی به بهانه‌ی سومین سال کوچ پرتو کرماشانی شاعر نامدار عرصه شعر و ادب کردی مطلبی به نگارش درآورده است که در ادامه می‌خوانید:
جهان، مجموعه‌ای پیچیده از «ادامه داشتن»هاست. عرصه‌ی ادبیات نیز نگاه پوزیتیویستی را برنمی‌تابد. تافته‌ای جدابافته از گذشته نیست و سیم اتصالات زبانی و زیبایی‌شناختی‌اش با مکانیسم‌های تعریف‌پذیر، به آینده متصل است. هیچ متنی در ادبیات تولید نمی‌شود مگر آنکه بر اساس نظریه‌هایی همچون: «بینامتنیت»، «تأثیر» و یا «توازی»، طیفی از انوار «منشور گذشته‌گانی» بر آن نتابیده باشد.
چنین تابشی هم در دورن مرزهای زبانی اتفاق می‌افتد و هم انوار برون‌مرزی جمهوری جهانی ادبیات، چنین خصیصه‌ای را به ساحت ادبیت آن زبان ارزانی می‌دارد.
هر شاعر پایدار و ماندگاری در خطوط عبور تاریخی ادبیات، داده‌هایی بر داشته‌ها افزوده است. گاه این رد تاریخی، چنان برجسته است که به قولی«حتی در کابوس‌های شبانه»ی هیچ طوفانی، توانی برای زدودن برگی از درختستان آثارش وجود ندارد. از شیرکو و پشیو و شاملو گرفته تا هر نام معتبری که در دنیای ادبیات، تکیه‌گاه جان‌های شورشگرند، در چنین دایره‌ای جای می‌گیرند.
کردی جنوبی هم با تفاوت‌های ذاتی و تاریخی خود، از این پیوستار همزمانی و درزمانی ادبیات، بی‌نصیب نیست. «پرتو کرماشانی» یکی از نمونه‌های این ماندگاران ادبیات ماست که کارهای کیفی قابلی به دفتر ادبیات کردی افزوده و با چنین تولیداتی، رانه‌ی حیاتبخشی را از یک سو به نوجویان ادبیات ذوقی کردی و از سوی دیگر به جامعه‌ی فرهنگی و اجتماعی هدف در جغرافیای کرمانشاه بخشیده است.
اگر با سنجه‌های دانشورانه، بر «امر اجتماعی» ادبیات کردی نگاهی گذرا افکنده شود، می توان نقش ماندگارش را حتی در کوچه پس کوچه‌های زندگی مردمان کف این جامعه‌ی زبانی دید.
فیلولوژی یا خصلت زبانی فرهنگ با آثار چنین بزرگانی، راه را برای بازیابی هویت زبانی بر روی مردمانی می‌گشاید که سال‌هاست دستان زمخت قدرت، آنها را بالاجبار به «همگون‌سازی» فراخوانده است. «پرتو» قطعاً قطعه‌ای جداافتاده از ادبیات و فرهنگ این سامان نیست. بلکه این نام معتبر در مقطعی چراغداری کرد که ادبیات کردی جنوبی تقریباً در «وضعیت تعلیق» قرار داشت اما با غزل‌های شورآفرین‌اش که با هم‌افزایی موسیقی کرمانشاه همراه شد، توانست جانی دوباره به شعر کردی کرماشانی ببخشد تا سهمی در «ادامه‌یافتن»ها داشته باشد.
راهش پر رهرو و یادش گرامی باد.
