کیوان عبدخدا
در این یادداشت به اهمیت سد چراغ ویس سقز از دو منظر تفریحی گردشگری و اقتصادی خواهیم پرداخت. سد چراغ ویس سقز با ظرفیت ۸۵ میلیون مترمکعب که کل محدوده آن در دو دهستان میرده و تموغه از بخش مرکزی سقز قرار گرفته است دومین سد در شهرستان سقز است با این تفاوت که مدیریت آن بایستی قاعدتاً در دست شهرستان باشد.
با وجود اینکه همگان شهرستان سقز را به عنوان یک شهرستان تاریخی و دارای مکان هایی تاریخی مانند غارهای طبیعی و تاریخی «غار بالوقایه و …» و همچنین دارای مساجد «مسجد دومناره، مسجد تمربیگ، مسجد ترجان، مسجد شیخ حسن مولان آباد و …» و قلعه های تاریخی «قلعه زیویه، قلعه گلتپه جهانگیر خان، قلعه قلندر، قلعه صاحب، قلعه آخکند و …» و همچنین حمام های تاریخی «حمام حاجی صالح، حمام قلندر و …» و نیز دارای طبیعت زیبا با کوهستان های زیبا «نکه رۆز، عبدالرزاق و …» و رودخانه ها و چشمه های متعدد و نیز وجود دو سد لگزی و چراغ ویس در محدوده این شهرستان و البته دو برند بستنی سنتی سرچاوه و کلانه کیله شین و بسیاری از موارد دیگر که در این کلام نمی گنجد می شناسند ولی نگاهی به وضعیت شهرستان سقز از منظر گردشگرپذیری زیاد امیدوارکننده نیست و عملکرد ضعیف مدیران مربوطه در این مورد لطمات زیادی از نظر اجتماعی و اقتصادی به کل شهرستان وارد آورده است.
موضوع قابل اهمیت که در اینجا می خواهیم به آن بپردازیم ظرفیت گردشگری و بوم گردی سد چراغ ویس است. این سد به واسطه نزدیکی به شهر سقز و همچنین به واسطه قرار گرفتن در مسیر جاده سقز بانه که هر ساله مسافران و گردشگران زیادی از سراسر ایران جهت خرید از بازارهای شهر بانه و مرزهای دو شهر بانه و سقز و دیدن طبیعت زیبای کوردستان از این مسیر عبور می کنند بسیار مستعد تبدیل شدن به مکان گردشگری است. البته ناگفته نماند خود شهرستان سقز نیز بنا به دلیل اینکه بر سر راه کریدور شمال غرب کشور قرار دارد می تواند به این مهم کمک شایانی بکند. کما اینکه در حال حاضر نیز حتی بدون وجود هیچ گونه امکاناتی در حاشیه سد چراغ ویس در فصول گرم سال عده زیادی از شهروندان سقزی جهت گذراندن اوقات فراغت خود به کناره این سد مراجعه می کنند.
جهت تبدیل شدن این سد به یک مکان گردشگری شناخته شده جدای از ظرفیت های طبیعی آن باید ضمن حفاظت از آن در برابر هر گونه امکان آلودگی، با ایجاد اقامتگاه ها و استراحتگاه های مناسب و ایجاد اماکن تفریحی در حاشیه سد (البته با رعایت تمام جوانب ایمنی) و نیز برپایی برخی لوازم همچون انواع قایق های تفریحی و پدالی و همچنین در صورت امکان برپایی سایت های پرواز با پاراگلایدر در ارتفاعات مشرف به دریاچه سد و نیز با ایجاد پارک های جنگلی در حاشیه سد و همچنین تاسیس غذاخوری و کباب ماهی و هر امکاناتی که لازمه یک تفرجگاه باشد زیرساخت های لازم فراهم شود.
مخلص کلام اینکه سد چراغ ویس سقز این ظرفیت را دارد تا زریوار دوم منطقه یا زریوار سقز باشد به شرط اینکه یک عزم جدی از جانب مسئولین مربوطه اعم از فرمانداری، امور منابع آب، جهاد کشاورزی، محیط زیست، منابع طبیعی و میراث فرهنگی و گردشگری وجود داشته باشد تا زیرساخت های لازم که در اینجا به مواردی از آنان اشاره شد را فراهم نمایند و یک بازار کار فعال و یک منبع خدادادی را به عنوان منبعی اشتغالزا مورد توجه بیشتر قرار دهند.
سد چراغ ویس دارای ظرفیت های متعدد دیگری نیز است یکی از این موارد قابلیت پوشش آبیاری بارانی زمین های پایین دست و بالا دست آن است که اتفاقاً سال هاست جزو وعده مسئولین می باشد و از قرار معلوم بایستی بیش از ۵ هزار هکتار از اراضی پایاب این سد به آبی تبدیل شوند و با این کار تحولی در کشاورزی و باغداری سقز ایجاد شود.
چراغ ویس همچنین غیر از تأمین آب آشامیدنی شهر سقز دارای قابلیت تامین آب آشامیدنی روستاهای اطراف این سد است که اتفاقاً با بحران کم آبی مواجهند.
همچنین ایجاد تعاونی صیادان و استفاده از ظرفیت سد چراغ ویس جهت اشتغالزایی در بحث صید ماهی میتواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد و چندین خانواده میتوانند از این راه کسب درآمد داشته باشند. و حتی در زمینه پرورش ماهیان گرمابی میتوان از سد نامبرده استفاده کرد.
