عثمان عباسی
عثمان عباسی، کنشگر حوزه رسانه و فرهنگ در یادداشت پیش رو به ضرورت سوت زنی رسانه‌ها در مسیر شفافیت و چگونگی این امر می پردازد و معتقد است؛ رسالت رسانه‌ها در این حوزه به انعکاس صرف اخبار محدود نمی‌شود. رسانه‌ها می‌توانند با تحلیل و بررسی ریشه‌های فساد، به پیشگیری از وقوع جرایم مشابه کمک کنند
در دنیایی که تار و پود قدرت و منافع در هم تنیده شده، فساد همچون خفاشی در شب، نظم و عدالت را می‌بلعد. در این میان، رسانه‌ها به مثابه ندای روشنگری، نقشی حیاتی در افشاگری و مبارزه با این پدیده خانمان‌سوز ایفا می‌کنند. سوت زنی رسانه‌ها، گویی نغمه‌ای رسا در تاریکی فساد است که پرده از ظلم و ستم برمی‌دارد و ندای مظلومان را به گوش جهانیان می‌رساند.
ضرورت سوت زنی رسانه‌ها در مسیر شفافیت:
پرده برداری از تخلفات: رسانه‌ها با انعکاس اخبار و گزارش‌های مستند از فساد در سطوح مختلف، به افکار عمومی آگاهی می‌بخشند و زنگ خطر را برای متولیان امر به صدا در می‌آورند.
حمایت از منافع عمومی: فساد، حقوق و منافع مردم را به یغما می‌برد. رسانه‌ها با سوت زنی، در دفاع از حقوق عامه برمی‌خیزند و خواستار احقاق عدالت برای مردم می‌شوند.
ایجاد فضای پاسخگویی: سوت زنی، فضایی از ترس و واهمه برای متخلفان ایجاد می‌کند و آنها را وادار به پاسخگویی در قبال اعمالشان می‌نماید.
تقویت اعتماد عمومی: شفافیت و مبارزه با فساد، اعتماد مردم به نهادها و کارگزاران نظام را افزایش می‌دهد و جامعه‌ای سالم‌تر و پویاتر را به ارمغان می‌آورد.
رسانه‌ها چگونه سوت بزنند؟
تعهد به صحت و دقت: گزارش‌ها و افشاگری‌های رسانه‌ها باید مبتنی بر مستندات و شواهد موثق باشد تا از هرگونه گمانه‌زنی و تهمت‌پراکنی دوری شود.
حفظ هویت منابع: در بسیاری از موارد، افشاگران برای حفظ جان و امنیت خود، خواهان پنهان ماندن هویتشان هستند. رسانه‌ها موظف به حفظ اسرار و حراست از هویت این افراد شجاع می‌باشند.
توجه به تبعات: سوت زنی می‌تواند پیامدهای حقوقی و امنیتی برای افشاگران و رسانه‌ها به همراه داشته باشد. لذا، اتخاذ تدابیر لازم برای به حداقل رساندن این مخاطرات، امری ضروری است.
همکاری با نهادهای قانونی: رسانه‌ها می‌توانند با ارائه مستندات و گزارش‌های خود به مراجع ذیصلاح، به تسریع روند رسیدگی به پرونده‌های فساد و مجازات متخلفان کمک کنند.
نقش مخاطبان در تقویت سوت زنی رسانه‌ها:
حمایت از رسانه‌های مستقل: مخاطبان با حمایت مالی و معنوی از رسانه‌های مستقل و منتقد، به تقویت استقلال و پویایی آنها در امر سوت زنی کمک می‌کنند.
ارائه اطلاعات و مستندات: شهروندان می‌توانند با ارائه اطلاعات و مستندات موثق به رسانه‌ها، در رسالت خطیر افشاگری فساد یاریگر آنها باشند.
اشتراک‌گذاری اخبار و گزارش‌ها: به اشتراک‌گذاری اخبار و گزارش‌های مستند در فضای مجازی، به گسترش آگاهی عمومی و افزایش فشار بر متخلفان کمک می‌کند.
نقش‌آفرینی دولت:
تعهد به ایجاد فضای باز و امن برای سوت زنی
حمایت از رسانه‌های مستقل و منتقد
برخورد قاطع با متخلفان و مفسدان
اصلاح قوانین و مقررات برای تسهیل امر سوت زنی
راهکارهایی برای تقویت فرهنگ سوت زنی در رسانه‌ها:
1. حمایت قانونی:
وضع قوانینی برای حمایت از افشاگران و رسانه‌ها در برابر تهدیدات و آزار و اذیت
تضمین محرمانگی هویت افشاگران
ایجاد سازوکاری برای دریافت و رسیدگی به گزارش‌های فساد
2. ارتقای آگاهی عمومی:
آموزش و اطلاع‌رسانی به مردم در مورد اهمیت سوت زنی و حقوق و تعهدات آنها در این زمینه
ترویج فرهنگ شفافیت و پاسخگویی در جامعه
تشویق رسانه‌ها به انعکاس اخبار و گزارش‌های مرتبط با فساد
3. تقویت ساختارهای داخلی رسانه‌ها:
تدوین و اجرای آیین‌نامه‌های سوت زنی در رسانه‌ها
ایجاد کانال‌های امن برای دریافت گزارش‌های فساد از کارکنان
آموزش و توانمندسازی خبرنگاران در زمینه سوت زنی
رسالت رسانه‌ها در این حوزه به انعکاس صرف اخبار محدود نمی‌شود. رسانه‌ها می‌توانند با تحلیل و بررسی ریشه‌های فساد، به پیشگیری از وقوع جرایم مشابه کمک کنند. همچنین، با ارائه راهکارهای عملی و پیشنهادات سازنده، به ارتقای سلامت نظام اداری و اقتصادی کشور یاری برسانند.
رسانه‌ها می‌توانند با ایجاد فضایی برای گفتگوی آزاد و تبادل نظر بین کارشناسان، صاحبنظران و مردم، به ارتقای آگاهی عمومی در مورد مضرات فساد و اهمیت مبارزه با آن کمک نمایند.
در این مسیر، همدلی و همراهی مردم با رسانه‌ها نقشی کلیدی ایفا می‌کند. مردم با به اشتراک گذاشتن اطلاعات و مستندات موثق با رسانه‌ها، می‌توانند آنها را در رسالت خطیرشان یاری کنند. همچنین، با حمایت از رسانه‌های مستقل و منتقد، به تقویت استقلال و پویایی آنها در امر مبارزه با فساد کمک نمایند.
در دنیایی که تاریکی فساد سایه برسر عدالت و حقوق مردم افکنده است، سوت زنی رسانه‌ها همچون مشعلی فروزان، راه را برای روشنی و شفافیت هموار می‌کند. بی‌شک، مبارزه با فساد و ریشه‌کن کردن آن از تار و پود جامعه، نیازمند عزم ملی و همدلی همه ارکان نظام، از جمله دولت، قوه قضائیه، رسانه‌ها و مردم است.
رسانه‌ها با سوت زنی و روشنگری، نقشی محوری ایفا می‌کنند. می‌توانند به طنین‌افکن شدن ندای عدالت در جامعه کمک کنند تا بساط ظلم و ستم را برچیده شود.
