شفیع بهرامیان
شفیع بهرامیان، روزنامه نگار، در یادداشت زیر به شرح «هه‌ڵپه‌رکێ و سه‌رچۆپی» رقص و دیلان کُردی می پردازد و آن را نه تنها رقص و سرگرمی بلکه ک مراسم و آیین دینی و فلسفی و بخشی مهم از فرهنگ و هویت کُردی معرفی می کند که بر پایه وحدت و یکی شدن و صلح و عشق و احترام به طبیعت بنا شده است.
رقص کُردی یا هەڵپەرکێ، یکی از قدیمی‌ترین، زیباترین و پرشورترین رقص‌ها بالاخص در بین کُردهای ایران است. این رقص از فرهنگی غنی و باستانی سرچشمه گرفته است که ویژگی‌های مردم کُرد و وحدت و یکپارچگی فرهنگی آنها را نشان می‌دهد.تاریخ دقیق پیدایش رقص کُردی به پیش از اسلام بر می‌گردد و یک سنت باستانی است.
▫️حرکات رقص کردی دارای معانی و مفاهیم مختلفی هستند. برخی از این معانی عبارتند از:
* کوبیدن پا بر زمین: نمادی از قدرت و استقامت
* بالا بردن دست‌ها به آسمان: نمادی از دعا و طلب یاری از خداوند
* حرکت دایره‌ای رقص: نمادی از وحدت و یکپارچگی
رقص کُردی فقط یک سرگرمی نیست، یک مراسم و آیین دینی و فلسفی و بخشی مهم از فرهنگ و هویت کُردی است. این رقص‌ها اغلب داستان‌هایی درباره تاریخ و سنت‌های کُردی را بیان می‌کنند. آنها همچنین می‌توانند برای بیان احساساتی مانند شادی، غم و سرکشی استفاده شوند.رقص کُردی همچنین به عنوان راهی برای حفظ فرهنگ کُردی در نسل‌های آینده دیده می‌شود.
فلسفه رقص کردی در واقع فلسفه زندگی مردم کُرد است. این فلسفه بر پایه وحدت و یکی‌شدن، شجاعت، صلح، عشق و احترام به طبیعت بنا شده است. رقص کُردی تجلی این فلسفه در حرکات و آهنگ‌های خود است. البته این رقص، آیین یکی شدن و دادن دست دوستی به دیگر مردمان است و نباید گذاشت به ضد خود بدل شود.
برخی از نمادها و مفاهیم فلسفی رقص کردی عبارتند از:
* دایره: نمادی از وحدت و یکپارچگی
* حرکات تند و سریع: نمادی از شجاعت و قدرت
* حرکات موزون و هماهنگ: نمادی از صلح و آرامش
* استفاده از رنگ‌های شاد و متنوع: نمادی از عشق و زیبایی
* حرکات مرتبط با طبیعت: نمادی از احترام به طبیعت
سه‌رچۆپی‌کێش در هه‌ڵپه‌ەکێی کُردی:
ویژگی برجسته «هه‌ڵپه‌رکێ»، گروه پیوسته‌ای است که به شخص سرچوپی‌کش وصل است، آن‌هم از طریق رقصنده‌ای با یک دستمال دیگر. مَفصَل این دومین رقصنده با سرچوپی‌کش بازهم به‌وسیله‌ی یک دستمال است. برای این‌که سرچوپی‌کش یا «رهبر» رقص، عملاً آزاد باشد، نقشه و پلان بریزد و گروه از آن پیروی کند. در اینجا “رهبر” الگویی است چالاک و ماهر که در حالی‌که خود را بدون قید و بند و آزاد می‌خواهد اما در خدمت رهایی و صعود همه گروه است درحالی‌که کل گروه با گرفتن دست‌های یکدیگر به نحوی محکم و فشرده، موظف است نظم جمعی را رعایت کند.
سرچوپی‌کش می‌تواند ده‌ها نوع تغییر و تنوع در حالت ایجاد کند، حرکات ریزتر نشان دهد، ضرباهنگ‌های دیگر تجربه کند، بجهد، جلو برود، عقب بیاید، به دور خود بچرخد، یا تصاویر دیگر بیافریند، ولی گروه حق ندارد ریتم ثابت و حرکت پایه‌ای مشترک را به‌هم بزند و کوچکترین تغییری در قراردادهای حرکتی ایجاد کند. زیبایی کار گروه در یکدست بودن آنهاست. این ترکیب و ترتیب حرکتی، به شیوه‌ای نمادین رابطه‌ی فرد و جمع است. دقیق‌تر بگوئیم نماد رابطه‌ی رهبر و جمع، یا رابطه‌ی رهبر و مردم است. در هر جامعه‌ی سازمان‌یافته در طول تاریخ. همیشه هر جمعی – و در اینجا خاطره‌ی جامعه‌ای کهن – به رهبری توانا که آزاد باشد تا بتواند برنامه‌ها و حرکت‌های ابتکاری و توانمند خود را نشان دهد، اعتقاد داشته است. سه‌رچوپی اما از خود رها و در خدمت جمع است.
جالب آنجاست که پس از هر تغییر حرکتی ابتکاری و هر حالت تجربی فردی، سرچوپی کش فوراً سرضرب نظم گروه را پیدا می‌کند و دوباره با آنان همگام و همراه و هماهنگ می‌شود چرا که او گروه خود را خوب می‌شناسد و گروه نیز به او باور تام دارد.
رقص کردی فقط یک حرکت موزون نیست، بلکه تجلی فلسفه زندگی مردم است. این رقص در واقع داستانی از تاریخ، فرهنگ و هویت مردم کُرد را روایت می‌کند و البته در مورد سرچوپی‌کش هم فراموش نباید کرد “سرچوپی‌کش اصیل و مردم‌مدار” بودن و ماندن این روزها سخت و دشوار و تعدادشان اندک است! مواظبشان باشید.
