نویسنده: دکتر نوید مرادی
متخصص پزشکی عمومی
سرطان یکی از بیماری‌های جدی است که در سال‌های اخیر به‌طور قابل توجهی افزایش یافته و به‌عنوان یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر در بسیاری از کشورها شناخته می‌شود. باوجود اینکه برخی عوامل مانند ژنتیک قابل تغییر نیستند، اما بسیاری از سرطان‌ها از طریق تغییر در سبک زندگی و رعایت اقدامات پیشگیرانه قابل جلوگیری هستند. در این مقاله، به بررسی راه‌های پیشگیری از سرطان و اهمیت آگاهی از این بیماری می‌پردازیم.
1. درک سرطان و اهمیت پیشگیری
سرطان به رشد غیرطبیعی و بدون کنترل سلول‌ها گفته می‌شود که می‌تواند در هر قسمتی از بدن آغاز شود. این بیماری ممکن است با علائمی مانند توده‌های غیرمعمول، تغییرات در وزن بدن، خونریزی غیرمعمول یا خستگی مفرط ظاهر شود. پیشگیری از سرطان به معنی اتخاذ عادات سالم و جلوگیری از عوامل خطر است که می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهند.
2. تغییرات در سبک زندگی برای پیشگیری از سرطان
الف) ترک سیگار و اجتناب از دخانیات
سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی بروز انواع مختلف سرطان، به‌ویژه سرطان ریه است. دود سیگار شامل مواد شیمیایی مضر است که می‌توانند به DNA سلول‌ها آسیب زده و موجب رشد غیرطبیعی سلول‌ها شوند. علاوه بر سرطان ریه، سیگار کشیدن می‌تواند باعث بروز سرطان‌های دیگر مانند سرطان دهان، گلو، لوزالمعده و مثانه نیز شود.
پیشنهاد دکتر نوید مرادی: برای کاهش خطر سرطان، ترک سیگار اولین و مهم‌ترین قدم است. در صورت نیاز به کمک برای ترک، مشاوره و درمان‌های دارویی می‌توانند مفید باشند.
ب) تغذیه سالم
رژیم غذایی یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر خطر ابتلا به سرطان تأثیر می‌گذارد. مصرف زیاد میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل می‌تواند از بدن در برابر سرطان محافظت کند. همچنین، کاهش مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده، چربی‌های ترانس و غذاهای پرنمک می‌تواند خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان‌ها را کاهش دهد.
پیشنهاد دکتر نوید مرادی: برای پیشگیری از سرطان، از رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر مانند سبزیجات برگ‌دار، میوه‌ها و دانه‌ها بهره‌مند شوید.
ج) ورزش منظم
ورزش و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به‌طور قابل توجهی از بروز سرطان‌ها جلوگیری کند. ورزش باعث تنظیم وزن بدن، کاهش التهاب و بهبود سیستم ایمنی می‌شود که همه این‌ها از بروز سرطان جلوگیری می‌کنند. فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا یا دوچرخه‌سواری می‌توانند مفید باشند.
پیشنهاد دکتر نوید مرادی: حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط، پنج روز در هفته، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌ها را کاهش دهد.
د) جلوگیری از اضافه وزن و چاقی
چاقی یکی از عوامل خطر برای بروز چندین نوع سرطان است، از جمله سرطان پستان، روده بزرگ و سرطان رحم. حفظ وزن مناسب بدن از طریق تغذیه سالم و ورزش می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
پیشنهاد دکتر نوید مرادی: برای جلوگیری از چاقی و سرطان‌های مرتبط با آن، توصیه می‌شود که از رژیم‌های غذایی سالم پیروی کنید و ورزش منظم را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
3. اقدامات پیشگیرانه و غربالگری
الف) غربالگری سرطان
غربالگری سرطان، فرآیند شناسایی سرطان‌های احتمالی قبل از بروز علائم است. غربالگری به‌ویژه در افرادی که در معرض خطر بالاتری قرار دارند، می‌تواند به کشف زودهنگام سرطان و درمان مؤثرتر کمک کند. انواع مختلف غربالگری‌ها شامل آزمایش پاپ اسمیر برای سرطان دهانه رحم، ماموگرافی برای سرطان پستان، کولونوسکوپی برای سرطان روده بزرگ و آزمایش خون برای سرطان پروستات هستند.
پیشنهاد دکتر نوید مرادی: برای تشخیص زودهنگام سرطان‌ها، انجام غربالگری‌های منظم در سنین مشخص توصیه می‌شود.
ب) واکسیناسیون
برخی از ویروس‌ها می‌توانند موجب بروز سرطان شوند، به‌ویژه ویروس پاپیلوما انسانی (HPV) که می‌تواند باعث سرطان دهانه رحم، سرطان حلق و سایر انواع سرطان‌ها شود. واکسن HPV می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان‌ها را کاهش دهد. همچنین، واکسن هپاتیت B می‌تواند از بروز سرطان کبد جلوگیری کند.
پیشنهاد دکتر نوید مرادی: واکسیناسیون HPV و هپاتیت B به‌ویژه در سنین پایین می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از برخی انواع سرطان‌ها داشته باشد.
4. کاهش قرارگیری در معرض مواد شیمیایی و آلودگی‌های محیطی
الف) اجتناب از آلودگی هوا
آلودگی هوا یکی از عوامل خطر برای بروز سرطان ریه است. قرار گرفتن در معرض هوای آلوده به‌ویژه در محیط‌های شهری می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
پیشنهاد دکتر نوید مرادی: برای کاهش خطر سرطان‌های مرتبط با آلودگی هوا، از تردد در مناطق آلوده خودداری کنید و در صورت لزوم از ماسک‌های فیلتر کننده استفاده کنید.
ب) مراقبت از پوست
قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید بدون استفاده از کرم‌های ضدآفتاب می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست، به‌ویژه ملانوما، را افزایش دهد. استفاده از ضدآفتاب با SPF بالا و پوشیدن لباس‌های محافظ می‌تواند از پوست شما در برابر اشعه‌های مضر خورشید محافظت کند.
پیشنهاد دکتر نوید مرادی: همیشه از کرم ضدآفتاب با SPF مناسب استفاده کنید و در ساعات اوج تابش خورشید از قرار گرفتن در معرض نور خورشید خودداری کنید.
نتیجه‌گیری
پیشگیری از سرطان نیازمند تغییرات در سبک زندگی، پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و انجام غربالگری‌های به‌موقع است. آگاهی از عوامل خطر و رعایت اقدامات پیشگیرانه می‌تواند به‌طور چشمگیری احتمال ابتلا به سرطان‌ها را کاهش دهد و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. با رعایت این توصیه‌ها، می‌توانیم سلامت خود را حفظ کرده و از بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کنیم.
