طیبه بیات
دولتمردان وانمود می‌کنند که بایدن یا ترامپ فرقی برای آنها ندارد، اما ماجرا از جایی جالب شد که پس از پیروزی بایدن، موضع گیری مقامات دولتی چرخش چشم‌گیری نسبت به قبل پیدا کرد.
پیروزی جو بایدن رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در رقابت با دونالد ترامپ مدتی است که بار دیگر دولتمردان را به امکان و احتمال بازگشت به میز مذاکره با آمریکایی‌ها امیدوار کرده است و اظهار نظرهای اخیرشان حاکی از آن است که گویی دولتی‌ها پس از رسیدن به بن بست برجام از سوی «دونالد ترامپ» حالا دلخوش به رفتار «جو بایدن» نامزد پیروز انتخابات آمریکا برای تغییر شرایط برجامی هستند.
پیش از برگزاری انتخابات در آمریکا بسیاری از دولتمردان در کلام منکر هر گونه امید دوختن به نتایج انتخابات آمریکا بودند و قریب به اتفاقشان مدعی بودند «برایشان فرقی نمی‌کند در آمریکا چه کسی بر کرسی ریاست‌جمهوری خواهد نشست.»
روحانی: برای ایران مهم نیست چه کسی در انتخابات آمریکا پیروز شود
حسن روحانی ۳۰ مهر ماه ۹۹ بود که در جلسه هیئت دولت نتیجه انتخابات آمریکا را برای ایران بی‌اهمیت عنوان کرد و گفت: «برای جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه مهم نیست که چه کسی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شود و اینکه در آمریکا چه کسی، چه حزبی پیروز می‌شود، برای ما مهم نیست. هر کس در آمریکا روی کار بیاید ناچار است در برابر ملت ایران تسلیم شود و راهی ندارد.»
پیش از آن نیز محمود واعظی در ۲۱ تیرماه در یک برنامه تلویزیونی تاکید کرد که منافع ما به هیچ‌کسی در آمریکا گره نخورده است. او گفت: «ما چه ترامپ باشد چه بایدن بنای داشتن روابط با آمریکا را نداریم و منافع ما نیز به هیچ وجه با کسی که در آمریکا به قدرت برسد گره نخورده است. ما نمی‌توانیم بگوییم که دموکرات‌ها بهتر عمل می‌کنند یا جمهوری خواه‌ها، اما بر اساس اعتقادات دموکرات‌ها و رفتارهایی که بعضاً داشته‌اند به نظر می‌رسد اساسأ نوع نگاه آنان به مسائل هسته‌ای، به اروپا و سایر کشورها نیز با حال حاضر متفاوت باشد.»
علی ربیعی سخنگوی دولت نیز ۶ آبان ماه با بیان اینکه «برای ما فرقی ندارد چه کسی رئیس جمهور آمریکا خواهد بود. برای ما هم فرقی ندارد کدام رئیس جمهور آمریکا به برجام باز می‌گردد»، گفت: «باید آماده سپردن تعهدات دیگری برای عدم تکرار این گونه قانون شکنی‌ها نیز باشیم.»
از سوی دیگر محمد جواد ظریف هم ۳۱ شهریور بود که بی‌اهمیتی دولت نسبت به نتایج انتخابات آمریکا را تکرار کرد و گفت: «برای ما فرقی ندارد که چه کسی در کاخ سفید باشد، اما رفتار آنها برای ما اهمیت دارد»
اینها نمونه‌ای از اظهارات دولتی‌ها بود که می‌خواستند به نوعی وانمود کنند پیروزی بایدن یا ترامپ فرقی برای آنها ندارد اما ماجرا از جایی جالب شد که وقتی پیروزی جو بایدن نامزد دموکرات در انتخابات آمریکا رنگ واقعیت گرفت، موضع گیری مقامات دولتی چرخش چشم‌گیری نسبت به قبل پیدا کرد، طوری که دیگر نتوانستند ذوق زدگی خود را پنهان کنند، طوری که شروع به ترسیم چشم‌اندازهای مثبت، به همراه طعنه‌پراکنی و کنایه زدن به مخالفان دولت، برای مذاکره با آمریکا و احیای برجام کردند.
روحانی: امیدواریم کاخ سفید به تعهداتش برگردد / هیچکس حق ندارد فرصت سوزی کند
به اعتقاد بسیاری از ناظران سیاسی، حسن روحانی طی ۷ سال گذشته همواره دست ایران را برای مذاکره پرقدرت با طرف‌های خارجی خالی کرده است و با اذعان به اینکه ایران به کمک کشورهای خارجی نیاز ضروری دارد، مسیر امتیازگیری قدرت‌های غربی از ایران را هموار کرده است. او در ۱۸ آبان در جلسه هیئت دولت ضمن ابراز امیدواری برای بازگشت آمریکا به برجام گفت: «ایران به تعهدات خود پایبند است و تعامل سازنده با جهان را راهبرد خود می‌داند»
او ۲۰ آبان و در جریان اجلاس مجازی سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، تلویحاً از انتخاب بایدن توسط مردم آمریکا اظهار خشنودی کرد و گفت: «اکنون نوبت منتخبان و رهبران جدید در ایالات متحده آمریکاست که پیام ملت خود را به خوبی درک کنند و این اراده به تغییر را در سیاست خارجی خود و رابطه با دیگر کشورها و ملت‌ها عملی سازند.»
روحانی به سیاق سابق خود که طعنه پراکنی به منتقد داخلی را ارجح از حمله به دشمن خارجی می‌داند، در ۲۱ آبان در جلسه هیئت دولت، اظهار کرد: «هدف ما این است که فشار تحریم را از روی شانه مردم برداریم، هر جایی و هر فرصتی برای این کار مناسب باشد وظایف و اقدامات خود را انجام می‌دهیم و هیچکس حق ندارد فرصت‌سوزی کند»
سخنان رئیس‌جمهور مبنی بر وجود فرصت برای تعامل با آمریکا برای رفع تحریم‌ها در حالی است که به اعتقاد بسیاری از ناظران سیاسی، رفتار جو بایدن با ایران فراتر از رفتار دولت اوباما با جمهوری اسلامی نیست، رفتاری که موجب شد شدیدترین تحریم‌های تاریخ علیه ایران اعمال شود.
حجت‌الاسلام جواد مجتهد شبستری عضو مجلس خبرگان رهبری در همین زمینه به خبرنگار مهر می‌گوید: «اوباما و بایدن از لحاظ سیاست‌های حزبی مشترکند اما آیا ما در دوران اوباما تأثیری در روابط‌مان با آمریکا دیدیم؟ آیا اوباما نبود که تحریم‌ها را علیه ایران تشدید کرد؟ بنابراین این رفت و آمد رؤسای جمهور آمریکا، تأثیری بر میزان خصومتشان با مردم ایران نگذاشته است.»
روحانی یک هفته بعد در جلسه هیئت دولت طی سخنانی که گویی تیم جو بایدن بازگشت بی قید و شرط به برجام را رسماً اعلام کرده است، گفت: «دولت جدید آمریکا خودش شرایط را به سمت قواعد باز خواهد گرداند و با شرایط ایجاد شده در آینده از سمت فضای تهدید ایجاد شده توسط این دولت یاغی، به سمت فضای فرصت حرکت خواهیم کرد.»
جواد عامری دبیرکل جمعیت ایثارگران در واکنش به رفتار روحانی و دولتمردان در قبال پیروزی بایدن به خبرنگار مهر می‌گوید: «من از دولتمردان خواهش می‌کنم آنقدر ذوق زدگی در مذاکره نشان ندهند یعنی اگر آمریکا یک کشور خائن و خبیث هم نبود و یک کشور عادی بود، این میزان ذوق‌زدگی باعث می‌شد که بگویند اینها خیلی به من نیاز دارند پس باید بیشترین امتیاز را از آنها بگیرم»
به گفته عامری «دولت باید حداقل یک مقدار تدبیر از خودش نشان بدهد و اینقدر شتاب زدگی نداشته باشد.»
ظریف: آماده مذاکره‌ایم / ربیعی: بایدن قول داده با توافق برگردد / واعظی: بایدن و هریس گفته‌اند به برجام می‌گردیم
در این میان اسحاق جهانگیری در صفحه توئیتر خود ابراز امیدواری کرد که «شاهد تغییر سیاست‌های مخرب آمریکا و بازگشت به قانون و تعهدات بین‌المللی و احترام به ملت‌ها باشیم»، محمود واعظی نیز پس از پیروزی جو بایدن اظهار کرد: «شکست ترامپ و چهار سال سیاست خارجی زیان‌بار دولت ترامپ می‌تواند درس عبرتی باشد که سکانداران جدید کاخ سفید برای تغییر مسیر و اصلاح سیاست‌های غلط استفاده کنند. بایدن و هریس در صحبت‌های خود گفته‌اند به برجام بر می‌گردیم چون کمک به صلح جهانی است.»
علی ربیعی سخنگوی دولت در ۲۱ آبان نیز با تاکید بر اینکه «می‌دانیم که آقای بایدن قول داده به توافق‌های چندجانبه، قانونمندی و چندجانبه گرایی بازگردد»، گفت: «امیدواریم دولت آمریکا این بار از این فرصت تاریخی استفاده کند»
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز ۲۸ آبان بود که از آمادگی برای مذاکره با آمریکا سخن گفت و اظهار کرد: «ایالات متحده اگر تعهداتش را آنطور که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت آمده اجرا کند، ما هم تعهداتمان ذیل برجام را اجرا می‌کنیم. آنگاه اگر ایالات متحده خواهان پیوستن دوباره به برجام باشد، آماده‌ایم تا در خصوص شرایط احیای عنوان «مشارکت‌کننده در برجام» برای ایالات متحده، مذاکره کنیم.»
پالس‌های ضعف که این روزها توسط دولتمردان فرستاده می‌شود، باعث این شده برخی هم حزبی‌های بایدن بازگشت آمریکا به برجام را مشروط به اجرای اقداماتی از سوی ایران منوط کرده‌اند. «کریس کونز» سناتور دموکرات و گزینه احتمالی وزارت خارجه ایالات متحده به رویترز گفته است: «از بازگشت آمریکا به برجام تنها به شرط محدود شدن برنامه موشکی و حمایت ایران از نیروهای نیابتی در منطقه حمایت می‌کند. آمریکا باید به دنبال راهی برای اعمال محدودیت برنامه موشکی ایران و حمایت از گروه‌های نیابتی در منطقه است»
به اعتقاد حجت‌الاسلام حاج‌ابوالقاسمی عضو مجلس خبرگان رهبری «این احتمال وجود دارد که آمریکایی‌ها به لحاظ تاکتیکی بخشی از فشارها را بردارند اما روشن است که آنها تا وقتی به تمام خواسته‌های خودشان نرسند و مخصوصاً قدرت موشکی ایران را از بین نبرند با ما رابطه خوبی برقرار نخواهند کرد.» حاج ابوالقاسم به خبرنگار مهر می‌گوید: «این عاقلانه نیست که ما برای حل مشکلاتمان نگاه به دولت‌های خارجی بدوزیم و تصور کنیم با رفتن یک دولت و روی کار آمدن یک دولت دیگر مشکلات کشور ما حل می‌شود.»
