یحیی صمدی *
«دقایق و مدت طولانی با علی همکلام شدم و حجب و حیا و ادبش دو چندان مرا شیفته خودش کرد، دو بار او را با اساتید بزرگ موسیقی کردستان و لُرستان مقایسه کردم، یک بار به او گفتم، علی طولابی انشاالله رضا سقایی دوم لرستان بشود که با متانت ابتداء از اینکه به او انرژی مثبت منتقل می کنم و اینگونه او را تشویق می کنم بسیار تشکر کرد….»
کرد پرس/ سرویس فرهنگ و هنر- موسیقى مانند تمام کلمات دیگر یک کلمه است و از ریشه یونانى muse است. موسیقی یا ترانه یک فعالیت یا حرفه اسـت که از صدا یا سکوت تشکیل می شود.
عناصر اصلی تشکیل دهنده‌ی موسیقی، ملودی، هارمونی و ریتم اسـت کـه ملودی توسط زیر و بمی صدا‌ها بـه وجود می آید. در یک جمله موسیقى یعنى ظهور شنیدارى و بى زمان زبان در معرفت. «شوپنهاور» موسیقی را عالی ترین هنرها می داند.
در واقع در بین هنرها، موسیقی در جایگاه اول قرار دارد، موسیقی هنر بیان و انتقال احساس از طریق صوت و آوا اسـت، موسیقی نوازشگر گوش رهنمون و مهیّج دل و تلطیف کننده و صفادهنده روح است و ساده ترین و خالص ترین هنرهاست که توصیف کننده ی هیجانات و محرک ذوق هنری و حس زیباپرستی و ترجمان احساسات به دور از سودجویی است.
هنر موسیقی هنری است که امروزه با تمام لحظه های زندگی بشریت در ارتباط است. مردمان هر کشور و ملتی موسیقی مخصوص به خود و انحصاری خود را دارند و در آیین ها و مراسم های مختلف از موسیقی مختص به آن استفاده می می کنند و سینه به سینه و نسل به نسل به آیندگان انتقال پیدا کرده است.
و براین اساس هنر و فرهنگ در میان مردمان ایران به ویژه کُردها ریشه ای به قدمت تاریخ آنها دارد و به بخشی از زندگی آنها تبدیل شده است و در این میان موسیقی از جایگاه ویژه، ارزشمند و مهمتری قرار دارد و در فعالیت های روزانه، کار و آداب و رسوم کُردها نقش بسزا و تاثیرگذاری داشته و دارد.
موسیقی از هنرهای ریشه دار، ارزشمند و دوران های دور فرهنگ کُردهاست که قدمت آن چند هزار ساله است و از آواها و نواهای باستانی بی شمار آن در مناطق مختلفی از جمله هورامان، گوران، گرمیان، کرمانج، سوران، مکریان، اردلان، کلهر، لکستان و… با شور و حال بسیار همچنان نواخته می شوند. این موسیقی بی گمان غنی ترین موسیقی رایج در ایران، خاورمیانه و حتی جهان است.
سخن از سرزمینی است که مهد فرهنگ و تمدنش می‌نامند. گستره‌اش تنها شامل ایران زمین نمی‌شود، اما بخش زیادی از زاگرس نشینان را در برمی گیرد. موسیقی کُردی که قدمتی دیرینه در جهان دارد در گذشته به همت هنرمندان و فعالانی که برخی از آنها هم گمنام مانده اند با توانمندی و کارآمدی و زیبایی خاصی به نسل های امروز رسیده است، هم اکنون هم در دنیایی هنر به همت تلاش ها و فعالیت هنرمندان و گروه های موسیقی کُردی از اعتبار خوبی برخوردار است و به عنوان یکی از هنرهای ماندگار و کهن کُردها شناخته می شود.
البته نمی توان از این نکته هم غافل شد که مردان و زنانی در تاریخ فرهنگ و هنر کُردها بوده اند که با انتقال سینه به سینه بیت و ترانه های فولکلور کُردی به نسل های بعدی نقش بسیار ارزنده ای در توسعه و پیشرفت این مهم داشته اند، اما وجود هنرمندانی چون جزراوی ها، سید علی اصغر کردستانی، علی مردان، طاهر توفیق، حسن زیرک، سیوه، عایشه شان، خالقی، ماملی، ناصر، عثمان هورامی، علی نظر، شوان پرور، حسین علی، رسول گردی، محمد جزا، شیخ حسین داودی، علی البرزی، مجتبی میرزاده، قاله مه ره، حشمت لرنژاد، باباشهابی، عزیز شاهرخ، شهرام ناظری، بیژن کامکار، کیهان کلهر، علی اکبرمرادی، صدیق تعریف، عباس کمندی، فتانه ولیدی، یدالله رحمانی، عدنان کریم، و هنرمندان بزرگ دیگری که در این نوشته نمی توان به همه آنها اشاره کرد در مناطق و بخشهای مناطق کردنشین با زبان و لهجه های مختلف کُردی تاثیر مثبت و نتیجه بخشی در پیشرفت و ماندگاری موسیقی کُردی داشته اند و امروزه هم در میان نسل جوان، شاهد حضور کسانی هستیم که با عشق و علاقه خاصی در راه اعتلای این هنر ماندگار قصد خدمت به این مهم را داشته و با وجود مشکلات و کم و کسری های بر سر راه این حوزه به تلاش و کوشش در این راه ارزشمند اهتمام ورزیده اند.
یکی از نوجوانان علاقمند به این حوزه و به ویژه علاقمند به موسیقی کُردی و لری که یک سالی است مورد توجه قرار گرفته و با هنر و صدای زیبایش به یکی از سرمایه های این عرصه تبدیل شده است “علی طولابی” است. “علی طولابی” یکی از استعدادهای حوزه موسیقی است که در برنامه “عصر جدید” که توسط صدا و سیما تولید و از شبکه سه صدا و سیمای کشور با تهیه‌کنندگی و اجرای احسان علیخانی ساخته شده و پخش می شود، کشف و مورد توجه قرار گرفت. این برنامه توانایی‌های مختلفی را از سراسر ایران جذب میکند.
“علی طولابی” یکی از این استعدادهاست که با شگفتی آفرینی روی صحنه دور مقدماتی رقابت های عصر جدید توانست تحسین و آرای مثبت داوران و حاضران را جلب کند و خوش درخشید و بعد با اجرای آهنگی به نام “نایه نایه” از آهنگ های استاد عزیز شاهرخ خواننده بزرگ و محبوب کُرد مهابادی به مرحله بعد صعود کرد.
در مرحله نیمه نهایی سومین دور از رقابت های استعدادیابی عصر جدید “علی طولابی” با اجرای مسلط و توانمند ترانه معروف کُردی «لیلم لیل» توانست تحسین و تشویق داوران و حاضران مسابقه را برانگیزد.
کارن همایونفر موسیقیدان، آهنگساز و داور عصر جدید که پیش تر گفته بود “علی طولابی” صدای ششدانگ دارد، از “علی” تمجید کرد اما او را به چالشی سخت دعوت کرد و از او خواست آوازی در دستگاه شور هم بخواند که “علی” با اجرای یک آواز در گوشه رضوی در دستگاه شور، یکبار دیگر حاضران و بینندگان را شگفت زده کرد و کارن همایونفر گفت که تو یک خواننده کامل، ناب و تمام عیاری.
“علی” که در دور مقدماتی به ژاله صامتی دیگر داور مسابقه، قول اجرای یک ترانه لری داده بود، سپس ترانه لری «تفنگ» اثر زنده یاد رضا سقایی را نیز با صدای منحصر به فرد خود خواند.
در پایان این بخش، “علی طولابی” با انتخاب داوران به دور بعد صعود کرد که در صورت کسب آرای مردمی در رقابت با گروه دختران خورشید در مرحله نهایی حاضر خواهد شد.
“علی طولابی” در این چند اجرا از نغمه ها و ریشه‌های موسیقی ایرانی و سنتی غافل نشده اما یکی از مهمترین اولویت‌هایش موسیقی کُردی و لری بوده است. از آنجا که او خود زاده‌ی زاگرس است و لک بودنش فرصتی ایجاد کرده تا توجه ویژه ای به موسیقی کُردی و لری داشته باشد و به حق راوی نغمه‌های اصیل، کهن و ماندگار موسیقی کُردی، لری و سنتی شده که صدای آوازش همواره از اصالت و آرامش و هنر زاگرس نشینان می‌گوید.
“علی طولابی” نوجوان کُردی که هم اکنون حدود ۱۴ سال سن دارد، متولد ۱۳ مرداد ماه سال ۱۳۸۷ کوهدشت لرستان است که البته در شهر قدس زندگی می کند.
“علی” گفته است که ۶-۵ سالگی شروع به خواندن کرده و همیشه آهنگ‌های زیادی را زمزمه می کرد و با خواندن آهنگ “هوای تو کردم” از علی علیزاده مورد تشویق خانواده اش قرار گرفته است و به همین دلیل همیشه او را برای خوانندگی حمایت میکردند. در خانواده فقط او در زمینه موسیقی فعالیت میکند.
“علی طولابی” حالا به یکی از نام های مشهور دنیای موسیقی غیر رسمی کُردی تبدیل شده است. نوجوانی که با چند اجرای کُردی و انتخاب چند ترانه مشهور از خوانندگان به نام موسیقی کُردی، به فردی مشهور و خواننده ای با طرفداران زیادی تبدیل شده است.
طی دو سه روز گذشته «علی طولابی» به دلیل اجرای زیبای ترانه «لیلم لیل» در همه کانال و گروه های مختلف فضای مجازی به ویژه در مناطق کُردنشین از سنندج و بوکان و کرمانشاه و ایلام گرفته تا لرستان بیشتر شناخته شده و کلیپ “کُردی” و “لُری” وی همه جا دست به دست میشه و مورد تحسین همه مخاطبان قرار می گیرد.
“علی طولابی” بسیار مهربان، با ادب، صمیمی و با اخلاق و نرم خوست و با وجود سن کمش، برخورد و رفتارش مثابه انسانی پخته و با تجربه نمود می کند و با وجود معروفیتی که به واسطه این اجراها پیدا کرده، هیچ رفتاری مبنی بر غرور و خودبینی که اگر هم باشد برای نوجوان و کسانی در چنین سنی طبیعی است یافت نمی شود.
بنده (نگارنده) دقایق و مدت طولانی با علی همکلام شدم و حجب و حیا و ادبش دو چندان مرا شیفته خودش کرد، دو بار او را با اساتید بزرگ موسیقی کردستان و لُرستان مقایسه کردم، یک بار به او گفتم علی طولابی انشاالله رضا سقایی دوم لرستان بشود که با متانت ابتداء از اینکه به او انرژی مثبت منتقل می کنم و اینگونه او را تشویق می کنم بسیار تشکر کرد اما با کمال ادب و متانت اعلام کرد من شاگردی بیش نیستم و در جایگاهی نیستم با اساتید بزرگ موسیقی کُردی و لکی و لری و سنتی مقایسه شوم چون شاگردم و در ابتداء راهم؛ و من گفتم همین ادب و نحوه رفتارت شکل گیری زمینه رسیدن تو در چنین جایگاهی را فراهم می کند و باید به قول استاد کارن همایون فر خودت را پرورش بدی و از خودت مواظبت کنی و برای تبدیل شدن به یک هنرمند و استاد فاخر باید سال ها تلاش کنی و امیدوارم روزی من دوباره با تو گفتگو داشته باشم و به جای متن چند سطر بالاتر که تو را هنرمند نوجوان مشهور دنیای موسیقی غیررسمی کُردی خطاب کردم، آن زمان تو را با افتخار هنرمند صاحب سَبک و صاحب نام و مشهور موسیقی کوردی و لکی و یا لری خطاب کنم و انشالله به این جایگاهی خواهی رسید و دور از دسترس نیست اما زحمت و عرق ریختن زیادی لازم دارد چون این راه رو در پیش گرفته ای و قطعاً به آن دست پیدا خواهی کرد.
“علی” خیلی راحت و بی تکلف بازهم به پرسش هایم پاسخ داد و در ادامه سخنانش گفت: «من صدای آقای محمد علیزاده رو خیلی داشتم و سعی میکردم با تقلید از صدای ایشون بخونم که مورد توجه خواهرم قرارگرفت و تشویقم کرد برای پدرم و بقیه هم بخونم که پدرم و بقیه متوجه استعدادم تو خوانندگی شدند و همیشه تشویقم میکردند تا اینکه تا حدودی پیشرفت کردم و خانوادم لازم دانستند که در کلاس آواز ثبت‌نامم کنند. یک سال در حضور استاد طاهر طرزکی صداسازی و ردیف های آوازی رو کارکردم که ایشان متاسفانه به علت ابتلا به بیماری کرونا از دنیا رفتند و تاکنون هم اساتیدم زنده یاد استاد طاهر طرزکی و استادحمیدرضاترکاشوند بوده اند و همچنان حدود ۲ ساله که شاگرد استاد حمیدرضاترکاشوند هستم.»
ازش پرسیدم نخستین باری که در جمع و یا سالنی به شیوه رسمی اجراء کردی کی بود و واکنش مردم چه بود؟ و خودت چه احساسی داشتی؟ در جوابم اظهار داشت: «پیشتر به چند شیوه کوتاه و موردی چند کاری رو اجرا کرده بودم اما اولین صحنه ای که به شیوه رسمی اجرا کردم در مرحله اول برنامه عصرجدید بود و هیجان و خوشحالیم قابل وصف نیست و خدارو شکر اجرایم مورد توجه داوران و لطف مردم قرار گرفت و بابت این فرصتی که بهم داده شد خیلی خوشحالم و از برنامه بزرگ عصر جدید ممنونم.»
ایده اجرا و خواندن ترانه های کوردی در عصر جدید را ازش سوال کردم که در جواب بیان داشت: «من چند آهنگ به استاد عزیزم آقای حمیدرضاترکاشوند پیشنهاد دادم اما وی گفتش بهتره که کوردی بخونی و من هم به دلیل علاقه ام، چند ترانه کوردی رو انتخاب کردم که در اجراهای مراحل عصر جدید دیدید و شندید.
در ادامه سوالات ازش پرسیدم، “علی طولابی” در گزینش ترانه ها به چه چیزهایی بیشتر توجه میکند؟ که در جواب گفت: «به اینکه اصیل و دلنشین باشند، آرام بخش باشند و همه دوست داشته باشند و معنی شعرها نیز برام مهمند. البته تصمیم گیرنده نهایی استاد عزیزم هستند و هر نظری ایشان داشته باشند اولویت است، چون من هنوز در جایگاهی نیستم که کامل تصمیم بگیرم.»
اظهارات “علی “در مورد هنرمندان کورد و صحبت هایش در این راستا برایم جالب بود چون ازش پرسیدم از هنرمندان و خوانندگان نامدار کورد چقدر شناخت داری، چند خواننده بزرگ کورد را می شناسی؟ و بیشتر به کدام هایشان علاقه داری؟ جواب سوالاتم بیان کرد: «کُردستان هنرمندان و خواننده های بزرگ نامدار و محبوب بسیار زیادی دارد و من به شخصه، نسبت به آنها ارادت خاصی دارم و قطعاً سعی میکنم از هنر و صدا و خدمات آنها یاد بگیرم و بهره ببرم و اما هنرمندان و عزیزانی هستند که من بیشتر بهشون علاقه دارم و دوستشان دارم از خواننده های کورد: استاد ناصر رزازی، زنده یاد استاد حسن زیرک، استادحسین صفامنش و از خواننده های لرستان: زنده یاد استاد رضا سقایی، استاد میرزاوند، استاد رجب زاده و خواننده های شهرم (کوهدشت): استاد ایرج رحمان پور، استاد مهران غضنفری، مهدی دارابی و خواننده های سنتی ایران نیز: زنده یاد استاد شجریان و زنده یاد فرهادمهراد که امیدوارم روزی برسد مانند این عزیزان خوش نام باشم و بتوانم مانند این اساتید به هنر و موسیقی و مردم خدمت کنم.»
از هدف گذاری برای آینده با “علی” صحیت کردم، وی اظهار داشت: «همانگونه که پیشتر عرض کردم به امید خدا و حمایت خانواده و دلسوزی اساتید و عزیزانی که برایم زحمت می کشند چون عاشق و دوستدار موسیقی ام با اطمینان راه هنر رو در پیش گرفتم و هدفم اینه در آینده خواننده و موزیسن بشم و از این طریق برای خود و جامعه و مردمم مفید و موثر باشم.»
در ادامه پرسیدم علی جان اگه بهت بگن حاضری یک کنسرت اجراء کنی، موافقی؟ و به نظرت خودت برای کنسرت کردنت زود نیست؟ و خودت نظرت چیست؟ که علی در جواب گفت: «بله چنین موردی شاید زود باشد اما من هر تصمیمی که بخوام بگیرم آنهم راجب اینگونه مسائل نظر استادم برام ملاک هستش و هرطور وی صلاح بدانند و نظر بدهند عمل خواهم کرد». و من از اینکه ” علی” به نظر و رای استادش پایبند است و از همین شروع چنین جایگاهی را محترم می شمارد، خرسند شدم و او را ستودم.
در ادامه ازش سوال کردم، به نظر “علی طولابی” که یک هنرمند نوجوان است، یک هنرمند خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟ در جوابم اظهار داشت: «اول از همه، هنرمند باید مردمی و برای مردم باشد و قدردان محبت و لطف مردم باشد، به نظرات مردم احترام بگذارد، حالا چه نظرات مثبت و چه منفی و بعد از معروف شدن مغرور نشود بلکه برای بهتر شدن و پیشرفت بیشتر و خدمت و آثار بهتر و ماندگارتر، تلاش کند تا با هنرش بیشتر برای جامعه مفید باشد.»
از آرزوهای “علی” پرسیدم و اینکه مهمترین آرزویی که “علی” دارد چیست؟ در جواب گفت: «همانگونه که قبلاً گفتم دوست دارم هنرمند و خواننده بشوم اما آرزودارم یک خواننده و موزیسین خوب، ماهر و توانمند بشوم و خداوند این توفیق رو نصیبم بکند که در دل مردم جای داشته باشم و آنقدر محبوب بشم و با آثاری که ارائه خواهم داد همه بهم افتخارکنند و من هم باعث افتخار دیار و وطنم باشم و روزی من هم بتوانم موسیقی خاک و کشورم را بیشتر به دنیا معرفی کنم.»
پرسیدم علی جان برخی از افراد وقتی معروف می شوند دچار غرور کاذب شده و از مردم فاصله می گیرند، در حال حاضر شما بسیار محجوب و با اخلاق و با ادب و مهربان هستی و در رفتارت غرور دیده نمی شود، در آینده هم انشاالله اگر خواننده نامدار و بزرگی شدی، همین اخلاق رو حفظ و رعایت می کنی؟ جواب “علی” مانند بیشتر جواب هایش برایم جالب بود و گفت: «همه ما انسان هستیم و از نظر من نیز همه به یک اندازه با ارزش هستیم و فرقی با هم نداریم و نباید به دلیل معروفیت یا هنری که داریم دیگر انسانها و مردم را فراموش کنیم و اگر روزی خواننده بزرگی بشم هیچ وقت مغرور نخواهم شد چون میدانم هر جایگاهی رو در آینده کسب کنم، منم یک انسانم و این جایگاه رو از حمایت و محبت و لطف مردم کسب کرده ام.»
ازش خواستم که حرف پایانی “علی” با مردم و متولیان چه می تواند باشد که بیان کرد:« بی نهایت خوشحالم از اینکه توانستم به برنامه بزرگ استعدادیابی عصرجدید راه پیدا کنم. از مسولان هم انتظار دارم ازم حمایت بشه و مردم هم مانند همیشه لطف کنند بهم رای بدهند تا بتوانم به فینال راه پیدا کنم و انشاالله جبران کنم و به لطف خدا و همچنان محبت مردم به آنچه که گفتم برسم.»
ضمن آرزوی موفقیت و سرافرازی برای “علی طولابی” این هنرمند نوجوان در پایان این یادداشت ذکر چند نکته را در ابتداء به خودم لازم دانستم. امروز بیش از هر زمان دیگری به وجود هنرمندان، ادبا، علماء و نویسندگان متعهد و دلسوز نیاز داریم و باید ضمن حمایت از اهالی فعال این حوزه ها زمینه پرورش و تربیت نوجوانان و جوانانی را که به این عرصه ها علاقمند هستند، هم از جانب متولیان و هم از جانب مردم بیشتر و بهتر فراهم کنیم تا شاهد رشد “علی طولابی” ها باشیم که خود به مکتبی برای جلوگیری از تخریب و نابودی هنر، آداب و رسوم و ارزشهای دینی و ملی و بومی ما تبدیل می شوند و همچنین فرصتی ایجاد می کند که جامعه و به ویژه نوجوانان و جوانان را از کج راهه ها حفاظت و سدی در مقابل آسیب ها و ناهنجاری های اجتماعی شود.
همه به خود آییم و قدر فرهیختگان، نخبگان، هنرمندان، دلسوزان عرصه های مختلف را بدانیم و آن ها را تکریم و پاس بداریم و آنها را با رفتارهای غیرمنطقی و طعنه ها، ناملایمات و بی توجهی ها و قدرنشناسی ها….نرنجانیم و بدانیم کم توجهی به آنان ضررهای زیادی را متوجه جامعه خواهد و در فکر پرورش نونهالان و نوجوانانی مانند “علی طولابی” ها چه در عرصه فرهنگ و هنر و چه در عرصه هایی مانند ورزش و علم و صنعت باشیم.
امیدوارم مسئولان و مدیران نهادهای مرتبط و سازمانهای فرهنگی و به ویژه خود مردم بزرگوار به این نکات توجه بیشتری داشته باشند، حفظ و حراست از فرهنگ، هنر، علم و ارزشهای انسانی و اعتقادات این مرز و بوم و حمایت از “علی طولابی” ها وظیفه همه ماست چرا که زاگرس، کردستان، ایلام، مهاباد و کرمانشاه و لکستان و لرستان و… بخشی از تاریخ و شناسنامه ماست که موسیقی، هنر، ادبیات و هنرمندان آن این شناسنامه را تشکیل می دهند. مردمان زاگرس نشین و به ویژه کُردها، لک ها و لُرها مردمانی متدین، اهل صلح و آشتی، مهمانواز، صادق، دلسوز، دارای فرهنگ و هنر و آداب و رسوم ویژه و ارزشمندی هستند و آنچه خط همبستگی این فرهنگ و ها و زبان ها را به وجود می آورد، اشتراکات بالای فرهنگی و زبانی و صدای مشترک آنها از یک حلقوم رنجدیده است و نباید اجازه داد ایجاد تفرقه و دو دوستگی در میانشان، هویت و اصالت و ریشه هایشان را متضرر کند و حمایت از “علی طولابی” و دیگر هنرمندان نسل کنونی در چنین عرصه های قطعاً این مهم و هدف والا، ملودی ساز و آواز کودکان فردای این سرزمین خواهد بود، به این نکته هم اکنون بیاندیشیم که فردا خیلی دیر است و پشیمانی سودی نخواهد داشت.
*نویسنده، روزنامه نگار، فعال فرهنگی کُرد و مسئول انجمن تجلیل از مفاخر و هنرمندان کردستان
