یادی از ملا غفور دباغی سقز، شاعر مظلومان در کردستان

* ابراهیم محمدحسینی، روزنامه نگار

یکی از بزرگان کردستان، ماموستا ملا غفور دباغی بوده که به شاعر نکته سنج، خوش قریحه و همواره تنگدست از نظر مالی، مشهور است.
سقز که به شهر فرهنگ و تمدن معروف و زبانزد عام وخاص است دارای فرهیختگان و عالمان بزرگی بوده و هست.
یکی از این بزرگان، ماموستا ملا غفور دباغی بوده که به شاعر نکته سنج، خوش قریحه و همواره تنگدست از نظر مالی، مشهور است شاعری که از کودکی به دلیل بیماری آبله، نابینا شد و به نقل از جلد دوم کتاب تاریخ مشاهیر کورد اثر بابا مردخ روحانی(شیوا)، در مدت هشت سال، حافظ کل قرآن می شود.
این روحانی که برای تحصیل به شهرهای اشنویه و مهاباد در آذربایجان غربی و سقز و بانه در کوردستان سفر می کند، چند شعر هجو هم در مورد ستمگران وقت سروده و خود را حامیان مظلومان دانسته است.
عمر فاروقی، تاریخ نویس سقزی در کتاب نظری به تاریخ و فرهنگ سقز کردستان در مورد وی نوشته است: ملا غفور دباغی که در سال ۱۳۰۶ شمسی در سقز به دنیا می آید به واسطه شغل پدرش عبدا.. که دباغ بوده، شهرت دباغی را انتخاب می کند، در بانه دچار بیماری آبله و سپس همراه خانواده به مهاباد سفر و تا آخر عمر در آنجا می ماند.
وی پس از حفظ کامل قرآن در شهر مهاباد به حافظ مهابادی ملقب گردید و به فراگیری دروسی از شرع اسلام همت گمارد و در سپس در سن ۲۴ سالگی به ادب کوردی و فارسی و سرودن شعر روی آورد و در قالب های جدی و طنز شعر های فخیمی سرود.
ملا غفور دباغی در سال ۱۳۵۰ موفق به یادگیری خط بریل (خط مخصوص نابینایان) شد و پس از فراگیری آن و با مشقت زیاد به گرد آوری ضرب المثل ها و طنزهای زبان و ادب کوردی پرداخت اما متاسفانه ساواک همه آنها را ضبط نمود.
اما این استاد بزرگوار از پای ننشست و به سرودن شعر و جمع آوری ضرب المثل های کوردی ادامه داد که کتاب دیوان شعر وی به نام “دیاری مهاباد” چاپ شده است و اواخر آبان ۹۴ مجموعه شعر «ئاسوی رون» با مضامین وصف مردم و طبیعت کوردستان، در شکایت از تنگدستی و فقر و هجو ستمگران و مجموعه کامل «په ندی پیشینیان» این شاعر با همت انتشارات کوله پشتی چاپ و در شهر بوکان رونمایی شد.
محققان حوزه ادب کوردی، دیوان اشعار ماموستا ملا غفور دباغی را یکی از دیوان های ماندگار در ادبیات می دانند.
زنده یاد در ۲۹ مرداد ماه ۱۳۶۹ در شهر مهاباد در قطعه هنرمندان آرامستان بداغ سلطان سر بر بالین خاک نهاد و در کنار شاعر بزرگ آوازه محمد امین شیخ الاسلامی(هیمن) آرام گرفت.