عثمان عباسی
عثمان عباسی، کارشناس ارتباطات در یادداشت زیر به بررسی ابعاد مختلف اخبار جعلی سیاسی در دوران بحران، تکنیک‌های مورد استفاده برای تولید آن‌ها، اهداف پشت پرده این اقدامات، نقش بازیگران مختلف در این میدان و راه‌های مقابله با آن‌ها می پردازد.
در عصر اطلاعات، اخبار با سرعتی باورنکردنی در سراسر جهان منتشر می‌شوند. اما در میان این سیل عظیم اطلاعات، اخبار جعلی همچون ویروسی خطرناک، جوامع را تهدید می‌کند.
این تهدید در دوران بحران، تهدیدات سیاسی و جنگ به اوج خود می‌رسد. در این شرایط، اخبار جعلی با هدف گمراه کردن افکار عمومی، بهره‌برداری از بحران‌ها و دست‌یابی به اهداف سیاسی خاص، تولید و منتشر می‌شوند.
در این نوشتار، به بررسی ابعاد مختلف اخبار جعلی سیاسی در دوران بحران، تکنیک‌های مورد استفاده برای تولید آن‌ها، اهداف پشت پرده این اقدامات، نقش بازیگران مختلف در این میدان و راه‌های مقابله با آن‌ها می‌پردازیم.
تعریف و انواع اخبار جعلی سیاسی در دوران بحران:
اخبار جعلی سیاسی در دوران بحران، اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده‌ای است که به صورت عمدی و با هدف دستکاری افکار عمومی، به ویژه در حوزه سیاست، تولید و منتشر می‌شود. این اخبار اغلب با هدف ایجاد وحشت، تفرقه، بی‌اعتمادی و بی‌ثباتی در جامعه منتشر می‌شوند.
انواع این اخبار شامل:
اخبار ساختگی: اخبار کاملاً ساختگی که هیچ پایه و اساس واقعی ندارند.
تحریف واقعیت‌ها: ارائه اطلاعات نادرست یا ناقص در مورد رویدادهای واقعی.
انتشار اخبار قدیمی به عنوان اخبار جدید: انتشار اخبار قدیمی که در گذشته رد شده‌اند، به عنوان اخبار جدید.
استفاده از اطلاعات خارج از متن:
ارائه اطلاعاتی که به طور جداگانه درست باشند اما در کنار هم معنای دیگری پیدا کنند.
اهداف تولید اخبار جعلی در دوران بحران:
تضعیف اعتماد به دولت و نهادهای رسمی: ایجاد بی‌اعتمادی در میان مردم نسبت به دولت‌ها و نهادهای رسمی برای تضعیف مشروعیت آن‌ها.
تفرقه‌افکنی و ایجاد آشوب:
بهره‌برداری از اختلافات اجتماعی و سیاسی برای ایجاد تنش و بی‌ثباتی در جامعه.
ترویج ایدئولوژی‌های خاص:
تبلیغ برای ایدئولوژی‌های خاص و ایجاد افکار عمومی مطلوب.
توجیه اقدامات نظامی: توجیه اقدامات نظامی و جنگ‌افروزی با ایجاد یک تصویر منفی از دشمن.
تکنیک‌های تولید اخبار جعلی در دوران بحران
ساخت تصاویر و ویدیوهای جعلی: با استفاده از نرم‌افزارهای ویرایش تصویر و ویدیو، تصاویر و ویدیوهای جعلی تولید می‌شود که به نظر واقعی می‌رسند.
استفاده از حساب‌های کاربری جعلی:
با ایجاد حساب‌های کاربری جعلی در شبکه‌های اجتماعی، اخبار جعلی به سرعت منتشر شده و تقویت می‌شوند.
سوءاستفاده از الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی:
تولیدکنندگان اخبار جعلی از الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی برای هدف قرار دادن گروه‌های خاصی از افراد و انتشار اخبار جعلی در بین آن‌ها استفاده می‌کنند.
انتشار اخبار قدیمی به عنوان اخبار جدید: اخبار قدیمی که در گذشته رد شده‌اند، مجدداً با تغییراتی جزئی به عنوان اخبار جدید منتشر می‌شوند.
نقش بازیگران مختلف در تولید و انتشار اخبار جعلی:
دولت‌ها:
برخی دولت‌ها به طور عمدی اخبار جعلی تولید و منتشر می‌کنند تا از منافع خود دفاع کنند یا به رقبا ضربه بزنند.
گروه‌های مخالف سیاسی:
گروه‌های مخالف سیاسی برای تضعیف دولت‌ها و ایجاد بی‌ثباتی، به انتشار اخبار جعلی متوسل می‌شوند.
رسانه‌های خارجی:
رسانه‌های خارجی ممکن است با هدف تأثیرگذاری بر افکار عمومی در کشورهای دیگر، اخبار جعلی منتشر کنند.
افراد عادی:
افراد عادی نیز ممکن است به صورت ناخواسته یا عمدی به انتشار اخبار جعلی کمک کنند.
راه‌های مقابله با اخبار جعلی در دوران بحران:
افزایش سواد رسانه‌ای:
آموزش مهارت‌های لازم برای تشخیص اخبار جعلی به عموم مردم.
تنظیم قوانین برای مقابله با انتشار اخبار جعلی:
تصویب قوانینی که انتشار عمدی اخبار جعلی را جرم انگاری کند.
همکاری بین‌المللی:
همکاری بین‌المللی برای مقابله با پدیده جهانی اخبار جعلی.
توسعه ابزارهای تشخیص خودکار اخبار جعلی:
استفاده از هوش مصنوعی برای شناسایی و حذف اخبار جعلی در فضای مجازی.
نتیجه‌گیری:
اخبار جعلی سیاسی در دوران بحران، تهدیدی جدی برای امنیت ملی، ثبات سیاسی و اجتماعی کشورها محسوب می‌شوند.
این اخبار با بهره‌برداری از احساسات مردم، ایجاد ترس و وحشت و ترویج شایعات، می‌توانند به ایجاد بی‌ثباتی و آشوب در جامعه منجر شوند.
برای مقابله با این تهدید، همکاری همه جانبه دولت‌ها، رسانه‌ها، جامعه مدنی و شهروندان ضروری است.
افزایش سواد رسانه‌ای، حمایت از رسانه‌های مستقل، تنظیم قوانین مناسب و توسعه ابزارهای تشخیص خودکار اخبار جعلی از جمله مهم‌ترین راهکارها برای مقابله با این پدیده هستند.
