*بهاره محمدی
(مدرس و کارشناس حوزه‌ی رباتیک)
امروزه ربات‌ها به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما بدل شده‌اند و حوزه‌های مختلف دانش را در ابعاد پزشکی، مهندسی و تکنولوژیک در نوردیده‌اند. شاید با کمی اغماض بتوان مدعی شد که دیگر زندگی بدون آنها ناممکن است. البته قابل توجه است که تا سال ۱۹۲۰ کلمه‌ی «ربات» اصلاً وجود خارجی نداشت، تا این‌که اولین بار در عرصه‌ی ادبی برای اشاره به معنای بردگی از ربات در یک نمایشنامه به قلم کارل چاپک در سال ۱۹۲۳ استفاده شد. به تدریج ربات از مفهومی ادبی به مفهومی علمی و صنعتی بدل شد که توسعه و ترقی را به ذهن متبادر می‌کرد. در دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ به بعد بود که در حوزه‌ی تولید، ربات‌ها نقش برجسته‌ای یافتند و بخش بزرگی از کارها را که پیش‌تر با دست‌های انسان و وجود خطرات زیاد برای امنیت او انجام می‌شد، عهده‌دار شدند. ربات‌ها با قدرت و توان بیشتر و کمترین پیامدهای جانی برای انسان‌ها نقش خود در حوزه‌ی تولید را به اثبات رساندند.
نکته بارز در حوزه‌ی رباتیک امروزه، به دانش تخصصی آن مربوط است. اگر زمانی مخترعین بزرگ و محدودی در آزمایش‌گاهایی ویژه بر روی ربات‌ها کار می‌کردند و علم رباتیک یک حوزه‌ی کاملا حساس و خاص به حساب می‌آمد، که تنها معدودی کشورها و افراد در آن تخصص داشتند، اما امروزه این دانش از سیطره‌ی این وضعیت رها شده و در قالب بخشی از دانش مدرن و نظام آموزشی کشورهای مختلف مورد طرح قرار گرفته است. دانش رباتیک و توانایی نظام آموزشی یک کشور در این حوزه، نشان‌‌دهنده‌ی سطح توسعه و ترقی علمی و فنی کشورهاست که سرمایه‌های فراوانی را در این بخش‌ها خرج می‌کنند. امروزه ربات‌ها به پزشکان امکان حدی از ظرافت و تخصص در جراحی را می‌‌دهند که تا پیش از آن غیرممکن می‌نمود. ربات‌ها به کمک انسان و فراتر از توانایی جسمانی او به بخش‌هایی از نظام هستی و سایر کرات پای گذاشته‌اند که برای انسان تا حدود زیادی رسیدن به آن بخش‌ها غیرممکن بوده و است. ربات‌های پلیسی در خنثی‌سازی بمب‌ها و ربات‌های اتفای حریق در خاموش کردن آتش‌های سوزان در کنار انسان و برای پرهیز از به خطر افتادن جان او در حال انجام وظیفه هستند.
درکنار این موضوعات، قابل ذکر است که دانش رباتیک و علم مرتبط با آن امروزه به حدی گسترش یافته و همه‌گیرشده که هر روزه خبری مبنی‌بر ساخت یک ربات در بخشی تخصصی به گوش می‌رسد. در عین حال، مسابقات مرتبط زیادی در حوزه‌های مختلف و سطوح علمی متفاوت در داخل مدارس، سطوح ملی و بین‌المللی یعنی میان متخصصان و دانش‌آموزان کشورها به اجرا در می‌آید. در کنار این، نمایشگاه‌ها و نشست‌های تخصصی در حوزه‌ی دانش رباتیک با عرضه‌ی آخرین اختراعات و ساخته‌های بشری همواره در حال اجراست که از اهمیت روز افزون ربات‌ها خبر می‌دهد. ربات‌ها امروزه به درون خانه‌های بشر نیز رخنه نموده و پیش‌بینی‌ها حاکی است که در آینده‌ی نزدیک شاهد خانه‌هایی کاملا مدرن باشیم که ربات‌ها تمام امورات آن را عهده‌دار باشند. شرکت‌هایی مانند هوندا، ال‌جی، اپسون، در حوزه‌ی سینمایی و انیمیشن نیز تولیدات زیادی با تمرکز بر حوزه‌ی ربات‌ها ساخته شده که از پربیینده‌ترین فیلم‌های جهان به حساب می‌آیند. فیلم‌هایی مانند جنگ ستارگان، وال.ای، ترمیناتور، ترنسفورمز و امثالهم نیز نمودی هرچند گذرا از این واقعیت هستند.
حال با نگاهی به کشور ایران نیز می‌توان شاهد توجه ویژه، خصوصاً در سال‌های اخیر به حوزه‌ی رباتیک بود. اگر زمانی فقط حوزه‌ی صنعت در بخش‌های خاصی مانند خودرو شاهد حضور ربات‌ها بود، امروزه شاهد گسترش نقش ربات در بخش‌های مختلف تولیدی، صنعتی، کشاورزی و پزشکی در کشور هستیم. زمانی نیز اگر دانش تخصصی رباتیک در دانشگاه‌ها و به شکل تخصصی از سوی دانشجویان رشته‌های خاص مانند الکترونیک پیگیری می‌شد، امروزه موضوعات مرتبط با ربات و دانش رباتیک در سطوح مختلف مدارس کشور، از ابتدایی تا دبیرستان و حتا به شکل تخصصی در قالب عناوین درسی در حال توسعه و جلب توجه بیشتر است. کشور ما نیز که گام در مسیر توسعه‌ی علمی نهاده و با تلاش فراوان در این مسیر گام برمی‌دارد از توجه به حوزه‌ی رباتیک و دانش مدرن نمی‌بایست غافل بماند. امروزه مسابقات زیادی در گوشه و کنار کشور و در مراکز استانی و نیز مدارس شهرهای مختلف ایران در حال اجراست که از توجه فزاینده به موضوع ربات‌ها در بخش‌های برنامه‌نویسی ربات، طراحی و نیز ساخت ربات و مسابقات مختلف میان ربات‌های ساخت دانش‌آموزان خبر می‌دهد.
در این میان، غرب کشور نیز از تحولات نوین آموزشی مرتبط با حوزه‌ی رباتیک غافل نمانده و توانسته هم‌پا با سایر مناطق کشور و حتا در پاره‌ای موارد شکوفاتر از آنها خود را در حوزه‌ی رباتیک دانش‌آموزی نشان دهد. در کانون توجه غرب کشور، شهرستان بوکان قرار دارد که به جرات می‌توان ادعا نمود که در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین مراکز رباتیک دانش‌آموزش غرب کشور و حتی ایران بدل‌شده که با توجه مسئولین مربوطه و نیروهای متخصص در حوزه‌ی آموزشِ دانش رباتیک به دانش‌آموزان، توانسته جایگاهی قابل توجه برای خود کسب نماید و در مسابقات زیادی در سطوح شهری بوکان، منطقه‌ای و کشوری شرکت نماید.
آخرین دوره از مسابقات، مسابقات دانش آموزی بوکان بود که در سه رشته متفاوت برگزار شد، هدف ما از قوه به فعل در آوردن این توانایی ها و تلاش برای حضور آن ها در مسابقات در وهله ی نخست تلاش برای شناسایی ظرفیت های موجود میان دانش آموزان بوکانی به منظور تقویت بنیان های علمی تئوریک و عملیاتی آن هاست.
در نهایت قابل ذکر است که حوزه‌ی رباتیک به عنوان یک بخش نوین علمی در میان جامعه‌ی دانش آموزی بوکان، علاوه بر ضرورت توجه بیشتر خانواده‌ها، نیازمند توجه و کمک بیشتر مسئولین نیز می‌باشد. سرمایه‌گذاری در این بخش از مهم‌ترین راه‌های توسعه‌ی علمی شهر بوکان در آینده به حساب می‌آید.
